19 Mayıs ilçesinde Kurtuluş Savaşı öncesinde yörede yaşayan Ermeni ve Rumlardan kalan, 1980 ihtilali döneminde de camiye çevrilen eski Rum Kilisesi, restore edilecek. Zaman zaman define avcılarının kaçak kazılarına mekan olan Düzköy köyündeki köy tüzel kişiliğine ait virane durumundaki 2 katlı cami, onarılacak.

 Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında Samsun Valiliği İl Özel İdaresi, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının restorasyonuna devam ediyor. İl Özel İdaresi Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu (KUDEB) uzmanlarının yürüttüğü restorasyon projelerinin bir kısmı tamamlandı. Onarımına başlanan projeler hızla sürerken, ihaleye çıkacak tarihi eserlerin ise projeleri çiziliyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 81 ilde Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri çıkarılması isteğini kitaplaştırarak yerine getiren Samsun İl Özel İdaresi, çalışma sırasında eskiden 19 Mayıs ilçesi ve köylerinde yaşayan Rum ve Ermenilere ait kiliseyi restorasyon programına aldı. Ne zaman inşa edildiği bilinmeyen ve 1980 askeri darbesi döneminde de camiye dönüştürülen 133 bin metrekarelik ibadethanenin, yeniden onarılacağı öğrenildi. Restorasyon çizimi haziran ayında tamamlanacak olan proje, Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na sunulacak. Onaylanmasıyla caminin restorasyonu için ihale edileceği bildirildi.

Düzköy Mezarlığı içinde bulunan  camide önemli kalıntılar bulunuyor. Caminin giriş kapısının 2 yanında rozet ve hayat ağacı motifi, kaidesinde de silinmiş aslan figürü olan bazı kısımları kırılmış kare kaideli sütunlar yer alıyor. Minare, minber ve vaaz kürsüsü bulunmayan caminin 2 kat seviyesinde de hatıl izleri görülüyor. Yapının betonarme olan kısmı ile girişteki sundurmanın altında ise defineciler, kaçak kazı yapmıştı.

İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Düzköy'de Türklerin yanı sıra Lazlar ve Arnavutlar yaşıyor. Rumlardan kalma 3 kilise bulunan köyde halk, geçimlerini ise fındık tarımından sağlıyor.  Düzköy Muhtarı İsmet Usta, 165 hanelik köyünde yaklaşık 700’e yakın  kişinin yaşadığını belirterek, camilerinin restorasyonunun kendileri için çok önemli olduğunu söyledi. Köyün coğrafi şartlardan dolayı dağınık yerleşim bulunduğunu ifade eden Usta, "Köyümüzün tarihi çok eski. 1500'lü yıllara dayanıyor. Burası da eskiden Rum kilisesiymiş. Tarihi bir eser olan kilise, cami olarak hizmet vermiş. Restore edilmesi için müracaat etmiştik. Şuan yetkililer proje üzerinde çalışıyor. Restore edilip ibadete açılırsa önemli bir ihtiyacımız ortadan kalmış olacak."dedi.