Sigara dumanı, hem ısısı hem de içinde bulunan çok sayıdaki kimyasal maddeler nedeniyle solunum yollarının koruyucu mekanizmaları üzerinde olumsuz etkiler oluşturmasıyla solunum yollarında ve akciğerlerde çeşitli hastalıklar meydana gelmektedir. Bu hastalıklar arasında akciğer kanseri, kronik bronşit, astım, çeşitli enfeksiyonlar ile alerjik rahatsızlıklar yer almaktadır. Aynı zamanda bağışıklık sistemini zayıflatmakta ve bu nedenle her türlü hastalığa yakalanma riskini artırmaktadır. Bu risk Dünya ve Türkiye'nin bir numaralı gündem maddesi haline gelen Covid-19 virüs salgını sırasında daha da artmaktadır.

            Sigara kullanımının Covid-19 enfeksiyonunun sıklığını arttırma, tedavisini geciktirme-etkisizleştirme ve Covid-19 enfeksiyonuna bağlı ölüm oranlarında 14 kat artışla somut ilişkili olduğu akademik çalışmalarla ortaya konmuştur. Sigara içen kişilerde parmaklarla dudakların teması yüksektir. Bu durum Covid-19’a karşı sigara içen kişileri daha savunmasız yapar.

            Tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanıldığı için “küresel tütün salgını” şeklinde tanımlayabileceğimiz tütün kullanımı önlenebilir hastalık ve ölüm sebepleri arasında ilk sırada yer almakta ve dünyada her yıl 7 milyondan fazla kişinin ölümüne sebep olmaktadır. Sigara dumanında 5300’den fazla kimyasal madde mevcuttur. Bu kimyasal maddelerden bugüne kadar 70’den fazlası kanser yapıcı etkiye sahip maddeler olarak tanımlanmıştır. Yapılan incelemelere göre 1.8 milyon kişinin akciğer kanser tanısı aldığı ve her yıl 1.6 milyonun da hastalığa bağlı hayatını kaybettiği belirlenmiştir.

            Tüm bu riskler göz önünde bulundurularak tütünle mücadelede sağlanan başarı ile bağımlılıktan uzak sağlıklı nesillerin yetişmesine büyük katkı sağlanacaktır. Bununla birlikte kanserler gibi pek çok kronik hastalık, kalp damar hastalıkları ve bunlara bağlı sağlık ve yaşam kayıpları önlenecektir. Ayrıca bu kronik hastalıklara yönelik sağlık harcamalarının ve iş gücü kayıplarının azalması ile ülke ekonomisine de katkı sağlanacaktır.

            Bu sebeplerle ülkemizdeki tütünle mücadele çalışmaları siyasi iradenin, kamu otoritesinin, yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının, medyanın iş birliğinde büyük bir kararlılıkla sürdürülmektedir. Siyasi irade istikrarlı bir biçimde ve cesaretle tütünle mücadele çalışmalarını desteklemektedir. Hatta bu mücadelenin liderliğini ve savunuculuğunu bizzat Sayın Cumhurbaşkanımız kendisi yapmaktadır. En üst düzeyde gösterilen bu siyasi kararlılık elbette başarılı çalışmaların sürekliliğini de beraberinde getirmektedir.

            Ülkemizde tütünle mücadele alanında yürütülen çalışmalar arasında çocuklar ve gençler başta olmak üzere toplumun tamamının tütün dumanına pasif maruziyetinin önlenmesi yer almaktadır.

            Sigara dumanına maruz kalma olarak tanımlanan “pasif maruziyet” kişi sigara içmese bile sigara dumanından yoğun olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Aktif içicilik ve pasif maruziyet kanıtlanmış riskler içermektedir. Sigara dumanına pasif maruziyet de akciğer kanseri, lösemi, lenfoma, santral sinir sitemi tümörleri ve karaciğer kanserine sebep olmaktadır. Ayrıca aktif içiciler kadar pasif içicilerin de Covid-19 enfeksiyonu açısından risk altıda olduğunu unutmamak gerekir.

            Vatandaşlarımızın tütün dumanına pasif maruziyetini önlemek ve temiz hava soluma hakkını korumak amacıyla 4207 sayılı Kanun kapsamında tütün ürünlerinin kullanımının yasak olduğu yerlere yönelik, ülke genelinde yaklaşık 1500 denetim ekibiyle 7 gün 24 saat esasına göre denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Rutin denetimlerin yanı sıra, Alo 184 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi Tütün İhbar Hattı ve Yeşil Dedektör mobil uygulaması üzerinden gelen ihbarlara yönelik de denetimler sürdürülmektedir. Denetim ekipleri tarafından Kanun’un tüm hükümleriyle yürürlüğe girdiği 19 Temmuz 2009 tarihinden bu yana ülke genelinde 22.852.971 denetim yapılmıştır. Bu denetimler sırasında Kanun hükümlerine uyum konusunda ihlal tespit edilen işletmelere ve ihlalde bulunan kişilere yönelik 313.008.491 TL idari para cezası uygulanmıştır.

İlimizde DHSDS kapsamında 2019 yılında toplam 1199 ihbar yeşil dedektör ve 971 ihbar 184 SABİM üzerinden olmak üzere 2170 ihbar denetiminden 372 ihlal, 58.394 rutin denetiminden 683 ihlal, toplamda 60.564 denetimden 1.055 ihlal tespit edilmiştir

Yürütülen koruma ve önleme çalışmalarının yanı sıra tütün ürünü kullanan bireyler bırakmaları için teşvik edilmekte ve bırakmak isteyenlere Alo 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla destek sağlanmaktadır. 27 Ekim 2010 tarihinde hizmete açılan Alo 171 Sigara Bırakma Danışma Hattında, 7 gün 24 saat, sigara bırakma konusunda uzman danışmanlar tarafından canlı destek sağlanarak günlük ortalama 4-5 bin arası çağrı karşılanmaktadır. Ayrıca internet sitesi üzerinden destek almak isteyen kişiler alo171.saglik.gov.tr web adresinden birçok hizmete ulaşabilirler. Site üzerinden sigara bırakma takvimi oluşturabilir, sigaranın bütçeye verdiği yük hesaplanabilir, kararlılık ve bağımlılık testi uygulanabilir. Site hizmete açıldığı tarihten 30 Nisan 2019 tarihine kadar 3.851.606 kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

İlimizde de Dr. Kamil Furtun Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Yerleşkesi, Bafra Devlet Hastanesi, İlkadım KETEM, Çarşamba KETEM, Asarcık Meydan Aile Sağlığı Merkezi, Atakum Sağlıklı Hayat Merkezi, OMÜ Tıp Fakültesi ve Canik Sağlıklı Yaşam Merkezi’nde olmak üzere sekiz sigara bırakma polikliniğinde sigarayı bırakmak isteyen vatandaşlarımıza hizmet verilmektedir. Uygun görülen hastalara reçete edilen ilaçlar Müdürlüğümüz tarafından belirlenen ilaç dağıtım merkezlerinden temin edilmektedir. 2019 yılında 7228 kişi sigara bırakmak için Sigara Bırakma Polikliniklerine müracaat etmiş olup 6611 kişiye farmakolojik tedavi başlanmış ve 403 kişiye de danışmanlık hizmeti verilmiştir.

Bunun yanı sıra toplumu tütün ürünlerinin zararlarına ilişkin bilgilendirmek, yürütülen çalışmaları kamuoyu ile paylaşmak için havanikoru.saglik.gov.tr web sitesi hizmet vermektedir. Site hizmete açıldığı tarihten 30 Nisan 2019 tarihine kadar 1.675.622 kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

            2019 yılı itibariyle toplam 501 sigara bırakma polikliniğinde açıldıkları günden bugüne kadar 720 hekim tarafından 2.492.750 kişiye hizmet sunulmuştur. Sigara bırakma tedavisinde kullanılan ve ülkemizde geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlar sigara bırakma polikliniklerinde hekimler tarafından uygun görülen hastalara ücretsiz olarak temin edilmektedir.

            Toplumu bilinçlendirmek, toplum sağlığını korumak, bağımlılıklardan uzak sağlıklı nesillerin yetişmesini sağlamak temel hedeflerimizdir. “Tam Dumansız Türkiye” için tütünle mücadele çalışmaları kararlılıkla ve güçlendirilerek devam etmektedir.

            31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü’nde siz de bir adım atabilir, sigara bağımlılığından kurtulabilirsiniz. Sigarayı bırakmak istiyor fakat bırakamayacağınızı düşünüyorsanız bu süreçte destek alabileceğiniz birçok kurum olduğunu unutmayın. Bağımlılıkların tümü bir hastalıktır ve tedavisi mümkündür.

Dr. Öğr.Üyesi Muhammet Ali Oruç

Samsun İl Sağlık Müdürü

Yeşilay Samsun Şube Başkanı